استقلال گرینلند برای قطب شمال چه معنایی خواهد داشت؟

گرینلند موقعیتی حیاتی و استراتژیک در اهمیت قطب شمال دارد و استقلال این جزیره می‌تواند حساسیت قدرت‌های جهانی را برانگیرد.

گرینلند از سال ۱۷۲۱ بخشی از دانمارک بوده است، اما پیش‌نویس قانون اساسی که در آوریل ۲۰۲۳ رونمایی شد، قوی‌ترین شاخصی است که تا به حال می‌توان آن را یک جدایی در شرف وقوع دانست. با افزایش رقابت بر سر منابع منطقه، از جمله ذخایر نفت و گاز و مواد معدنی حیاتی کمیاب، گرینلند مستقل برای قطب شمال چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟

وضعیت گرینلند چگونه است؟

گرینلند یک قلمرو دانمارکی خودمختار است که در سال ۱۹۷۹ خودمختاری را به دست آورد، اگرچه این جزیره هنوز هم برای حمایت مالی و همچنین مدیریت سیاست پولی، دفاعی و روابط خارجی آن به شدت به دانمارک متکی است.

نمایندگان گرینلند به هیئت‌های دانمارکی در سازمان ملل متحد، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و اتحادیه اروپا (EU) می‌پیوندند. در حالی که گرینلند دارای وضعیت کشور و قلمرو خارج از کشور با اتحادیه اروپا است، این جزیره عضو آن نیست.

جنبش استقلال گرینلند در دو دهه گذشته تشدید شده است. در همه پرسی سال ۲۰۰۸ حدود ۷۵ درصد از شهروندان گرینلند به قانون خودگردانی گرینلند رای مثبت دادند که کنترل جزیره را بر پلیس، دادگاه‌ها و گارد ساحلی و ده‌ها منطقه دیگر گسترش داد.

بر اساس این قانون، گرینلند می‌تواند از طریق همه پرسی با تصویب پارلمان دانمارک به استقلال کامل برسد. در آوریل ۲۰۲۳، یک کمیسیون قانون اساسی اولین پیش‌نویس قانون اساسی جزیره را به پارلمان گرینلند، Inatsisartut ارائه کرد.

چرا استقلال جزیره اهمیت دارد؟

سیاست

تحلیلگران می‌گویند که بعید است یک جزیره مستقل روابط خود را با دانمارک به طور کامل قطع کند.

در حالی که موته بوروپ اگده، نخست وزیر از استقلال حمایت می‌کند، او بر رویکرد تدریجی تأکید کرده است.

حتی اعضای قوی‌ترین و سرشناس‌ترین حزب حامی استقلال، Naleraq، تمایل خود را برای ادامه همکاری با دانمارک نشان داده‌اند. با این حال، استقلال به سردرگمی طولانی مدت در مورد نحوه تقسیم تصمیم گیری بین نووک و کپنهاگ پایان می‌دهد.

اقتصاد

اقتصاد این جزیره یکی از کوچکترین اقتصادهای جهان است. گرینلند علیرغم تلاش‌ها برای ایجاد تنوع، همچنان به ماهیگیری داخلی به عنوان منبع درآمد اصلی خود متکی است، در حالی که یارانه سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار از دانمارک ۲۰ درصد از اقتصاد جزیره و بیش از نیمی از بودجه عمومی آن را تشکیل می‌دهد.

این جزیره با جمعیتی تنها پنجاه و هفت هزار نفر، نیروی کار محدودی دارد که برای این جزیره نگران کننده است.

اما فرصت‌هایی برای رشد نیز وجود خواهد داشت. شرکت حمل و نقل ملی- که مسئولیت کلیه حمل و نقل محلی و بین المللی را بر عهده دارد – اخیراً دفتر مرکزی خود را از دانمارک به گرینلند منتقل کرده و آماده است تا فراتر از آتلانتیک شمالی گسترش یابد.

گرم شدن دما ذخایر فلزات کمیاب خاکی را در دسترس‌تر می‌کند و چشم سرمایه گذاران خارجی از جمله چین و کشورهای غربی را که مایل به کاهش وابستگی خود به رقبا هستند، جلب می‌کند.

همچنین اعتقاد بر این است که این جزیره دارای ذخایر بزرگ نفت و گاز طبیعی است، اگرچه دولت صدور مجوزهای جدید برای اکتشاف را در سال ۲۰۲۱ متوقف کرد و دلیل آن نگرانی‌های آب و هوایی و پیش بینی‌های کم سود بود.

در همین حال، نخست وزیر گرینلند Egede تمایل خود را برای رشد صنعت گردشگری ابراز کرده است که می‌تواند زیرساخت‌های محدود جزیره را آزمایش کند.

نظامی

دانمارک در حال حاضر مسئولیت دفاع از گرینلند را بر عهده دارد، زیرا این جزیره از دارای ارتشی ملی نیست. گرینلندی‌ها می‌توانند به نیروهای مسلح دانمارک بپیوندند که حضور آن‌ها در جزیره محدود به چند هواپیما، کشتی و یک گشت سورتمه سگ است.

گرینلند همچنین میزبان فرماندهی مشترک قطب شمال دانمارک و نیروهای نظامی ایالات متحده است و از طریق دانمارک این جزیره تحت حفاظت ناتو قرار دارد.

در حالی که ترتیبات امنیتی آینده گرینلند مستقل همچنان نامشخص است، مدافعان به مثال ایسلند اشاره کرده‌اند که قبلاً تحت کنترل دانمارک بود و اکنون یکی از اعضای ناتو است.

خطرات در قطب شمال چیست؟

تغییرات اقلیمی رقابت ژئوپلیتیکی در قطب شمال را تسریع می‌کند، زیرا گرم شدن دما دسترسی به منابع طبیعی از جمله طلا و سنگ آهن را که قبلاً غیرقابل دسترس بود، آسان‌تر می‌کند.

اعتقاد بر این است که ذخایر بزرگ فلزات کمیاب خاکی که برای تولید فناوری هوشمند و وسایل نقلیه الکتریکی ضروری هستند، زیر یخ گرینلند قرار دارند.

در همین حال، کشورهای قطب شمال به دنبال ذخایر نفت و گاز اقیانوس منجمد شمالی هستند که می‌تواند بین ۱۰ تا ۳۰ درصد از سوخت‌های فسیلی کشف نشده جهان را تشکیل دهد.

گرم شدن سریع در قطب شمال همچنین خطوط کشتیرانی را باز می‌کند، به ویژه در تنگه برینگ و شکاف گرینلند-ایسلند-بریتانیا. این دو گذرگاه نه‌تنها خفه‌کننده‌های نظامی استراتژیک هستند، بلکه می‌توانند مسافت کشتی‌هایی را که در حال حاضر از کانال‌های پاناما و سوئز استفاده می‌کنند تا نصف کاهش دهند.

دیگر قدرت‌های قطب شمال چگونه واکنش نشان داده‌اند؟

از میان هشت کشور دارای قلمرو در قطب شمال، ایالات متحده بعد از دانمارک بیشترین نقش را در گرینلند داشته است.

این کشور از زمان جنگ جهانی دوم در آنجا حضور نظامی داشته است که مرکز آن در پایگاه فضایی پیتوفیک، شمالی‌ترین تأسیسات نظامی واشنگتن و بخش مرکزی سیستم هشدار موشک‌های بالستیک است.

با تقویت روابط متوالی ایالات متحده با گرینلند، کارشناسان استقلال را بعید می‌دانند که این روابط را تغییر دهد.

دونالد ترامپ علیرغم استقبال سرد از تمایل وی به خرید جزیره از دانمارک، کنسولگری ایالات متحده در گرینلند را بازگشایی کرد و متعهد شد که بیش از ۱۲ میلیون دلار به آن کمک کند.

در دولت جو بایدن، واشنگتن یک قرارداد دوازده‌ساله به ارزش ۳.۹۵ میلیارد دلار برای حفظ نیروها در جزیره امضا کرد و اولین سفیر ایالات متحده در قطب شمال را منصوب کرد.

قدرت‌های غربی نیز نسبت به افزایش نفوذ روسیه و چین در منطقه هشدار داده‌اند.

روسیه ادعای بخش وسیعی از قطب شمال را دارد که شامل برخی از بخش‌های منطقه اقتصادی انحصاری گرینلند می‌شود و حضور نظامی قابل توجه آن در منطقه نگرانی اعضای ناتو را برانگیخته است.

پکن همچنین چشم خود را به قطب شمال دارد که با افزایش سرمایه‌گذاری آن در ابتکارات منطقه‌ای در دهه گذشته برجسته شده است. برخی کارشناسان می‌گویند که گرینلند می‌تواند از نگرانی در مورد افزایش نفوذ چین یا روسیه برای جلب حمایت بیشتر قدرت‌های غربی استفاده کند.

آینده گرینلند چیست؟

انتخابات پارلمانی بعدی گرینلند در حال حاضر برای سال ۲۰۲۵ برنامه ریزی شده است و می‌تواند نشان دهنده شتاب گرفتن جنبش استقلال باشد: طبق نظرسنجی سال ۲۰۱۹، بیش از دو سوم جمعیت بزرگسال گرینلند از آن حمایت می‌کنند.

با این حال، بسیاری از مفاد پیش‌نویس قانون اساسی ۲۰۲۳ نامشخص است.

در همین حال، بحث بر سر خطوط گسل‌های ژئوپلیتیکی اصلی قرار دارد.

استیون ارلانگر، روزنامه‌نگار در مجله نیویورک تایمز می‌نویسد: تسریع تغییرات آب و هوایی «رقابت را در قطب شمال تقویت می‌کند که قبلاً هرگز مطرح نبوده است، و منطقه را به روی درگیری‌های تجاری و استراتژیک بیشتر می‌گشاید، درست در لحظه‌ای که روسیه، چین و غرب همگی به دنبال گسترش حضور نظامی خود در آنجا هستند».

منبع: Council of Foreign Relations